Tội Ác Bùi Ðình Thi Tại Trại Tù Thanh Cẩm - Phần I
2 vụ án bi thảm trong trại tù Thanh Cẩm hay
Một vấn đề của lương tâm
*
Theo tin tức của Ủy Ban Cứu Người
Vượt Biển, hiện Sở Di Trú Hoa Kỳ đang tiến hành thủ tục trục xuất Ông Bùi
Ðình Thi, một cựu tù cải tạo, vì tội đã hợp tác với chính quyền Việt cộng,
ngược đãi các bạn tù tại trại Thanh Cẩm trong những năm 1978 và 1979.
Trong trại cải tạo, Thi đã đánh chết cựu dân biểu Ðặng Văn Tiếp và ông Lâm
Thành Văn, và đã tra tấn nhiều tù nhân khác như đại tá Trịnh Tiếu, Linh
Mục Nguyễn Hữu Lễ, ông Nguyễn Sỹ Thuyên và nhiều người khác. Nhiều nạn
nhân sau này đã đi định cư Hoa Kỳ trong chương trình HO dành cho cựu tù
cải tạo. Ông Thi cũng đã đến Hoa Kỳ cuối năm 1994 theo chương trình tị nạn
này và hiện định cư ở Quận Cam.
Theo luật tị nạn quốc tế, những ai
đã vi phạm nhân quyền của người khác thì không được hưởng quyền tị nạn.
Chính phủ Hoa Kỳ đã không biết về việc làm của Ông Thi thời gian trong tù
cải tạo khi chấp nhận cho ông nhập cảnh Hoa Kỳ. Sau khi tham khảo ý kiến
của nhiều nhân chứng, tháng 12 năm 1999, Uỷ Ban Cứu Người Vượt Biển đã
cung cấp tài liệu, hình ảnh, và danh sách nhân chứng cho văn phòng Cố Vấn
Pháp Lý của Sở Di Trú và yêu cầu tiến hành điều tra sự vụ. Hồ sơ sau đó
được chuyển về Văn Phòng Di Trú tại Los Angeles để xử lý. Văn phòng này đã
liên lạc với nhiều nhân chứng để phối kiểm và tuần qua đã được lệnh của
văn phòng trung ương tiến hành thủ tục trục xuất. Bước đầu của thủ tục này
là thu hồi thẻ xanh. Hồ sơ của ông Thi sẽ được đưa ra toà án di dân vào
tháng 5 tới đây. Ngoài trường hợp của ông Thi ra, Uỷ Ban Cứu Người Vượt
Biển đang quan tâm đến đường dây đánh tráo hồ sơ để gài cán bộ cộng sản
xâm nhập Hoa Kỳ theo các chương trình tị nạn. Nếu bị phát hiện, những
trường hợp này cũng sẽ bị thu hồi thẻ xanh hay quốc tịch Hoa Kỳ và bị trục
xuất.
Việc gài cán bộ cộng sản qua con
đường tỵ nạn là việc làm được chính phủ CS Hà Nội theo đuổi trong suốt
nhiều thập niên không riêng với quốc gia Hoa Kỳ mà còn nhiều quốc gia khác
trong đó có Úc Ðại Lợi. Hy vọng, việc Bùi Ðình Thi bị Mỹ trục xuất và sự
quan tâm của Ủy Ban Cứu Người Vượt Biển tại Mỹ đối với các cán bộ cộng sản
xâm nhập Hoa Kỳ theo chương trình tỵ nạn, sẽ là bài học qúy giá giúp cộng
đồng người Việt tại Úc có những việc làm cầp thiết tương tự.
Sau đây, chúng tôi trân trọng giới
thiệu cùng qúy qúy độc giả bài viết của Linh mục Nguyễn Hữu Lễ, một nạn
nhân từng bị Bùi Ðình Thi đánh đập vô cùng dã man, đồng thời là nhân
chứng, chứng kiến Bùi Ðình Thi giết chết thiếu tá dân biểu Ðặng Văn Tiếp
và ông Lâm Thành Văn tại trại cải tạo Thanh Cẩm, huyện Cẩm Thủy, Thanh
Hóa.
Linh mục Nguyễn Hữu Lễ đã viết bài
viết này từ năm 1995, và chúng tôi đã nhận được bài viết vào năm 1996.
Thời điểm đó, sau khi cân nhắc, chúng tôi thấy việc gợi lại một bi kịch
thương tâm trong lòng độc giả là điều không cần thiết, nên đã không đăng
tải. Nay, trước sự việc Bùi Ðình Thi bị Mỹ trục xuất, chúng tôi thấy tội
ác của Thi cần phải được bạch hóa để có thể đạt ba mục đích:
Thứ nhất, những ai trong quá khứ đã
chứng kiến những tội ác của cộng sản, dù ít, dù nhiều đều có trách nhiệm
làm sáng tỏ sự thưởng phạt của công lý.
Thứ hai, những người cộng sản đã gây
tội ác, hoặc đang ở vị thế quyền lực có thể gây tội ác, hãy lấy Bùi Ðình
Thi làm gương. Thời đại hôm nay, cùng với những phát triển về khoa học kỹ
thuật, trình độ dân trí thế giới về tự do dân chủ gia tăng, và khả năng
thực thi công lý có tính toàn cầu, chắc chắn những hành động độc tài,
những tội ác phi nhân, cụ thể như Milosevic, Pinochet, Bùi Ðình Thi...
không sớm thì muộn đều phải đền tội. Lãnh tụ Nelson Mandela, khi trở thành
tổng thống Cộng Hòa Nam Phi đã chấp thuận cho thành lập tòa án công lý,
xét xử những cá nhân vi phạm những tội ác diệt chủng, đã tuyên bố: Một tội
ác, dù xảy ra ở bất cứ đâu, trong bất cứ giai đoạn nào, núp dưới bất cứ
danh nghĩa nào, cũng vẫn là tội ác. Chỉ khi nào tội ác đó được xét xử và
trừng phạt một cách quang minh, khi đó, kẻ phạm tội và người bị tội mới
thực sự thoát khỏi những ràng buộc ân oán, hận thù truyền kiếp, và trật tự
xã hội, phúc lợi của những thế hệ tương lai mới được bảo đảm.
Thứ ba, Bùi Ðình Thi là người đã có
những hành động tàn nhẫn, vi phạm nhân quyền, nhưng đã núp dưới danh nghĩa
tỵ nạn chính trị, để được nhập cảnh Hoa Kỳ. Sự tỵ nạn thành công của Bùi
Ðình Thi trong thời gian qua đã khiến những người cộng sản Việt Nam hy
vọng, tương lai, một khi tình hình chính trị tại VN có những biến chuyển
bất lợi cho cộng sản, họ sẽ đào thoát khỏi VN, và xin tỵ nạn chính trị tại
các quốc gia tự do trên thế giới trong đó có Hoa Kỳ. Tuy nhiên, những
người cộng sản nên hiểu, ngay cả trường hợp Bùi Ðình Thi không phải là
gián điệp cộng sản, tư cách tỵ nạn của Thi cũng bị bác bỏ. Bằng chứng, Thi
đang bị chính phủ Mỹ trục xuất. Những người cộng sản nên nhớ, tỵ nạn chính
trị là đặc quyền dành riêng cho những người vì lý do chính trị mà bị bạc
đãi, bị hành hạ. Tuyệt nhiên không dành cho những kẻ như Milosevic, như
Bùi Ðình Thi, hoặc những người cộng sản có tội ác khác. Vì vậy, mọi mưu
toan của cộng sản Việt Nam, coi "tỵ nạn chính trị" như là
một giải pháp trốn tránh công lý một khi tình hình trị và xã hội tại Việt
Nam có những biến chuyển bất lợi cho cộng sản, đều là ảo tưởng.
Sau đây, mời qúy độc giả theo dõi
phần một bài viết của Linh Mục Nguyễn Hữu Lễ.
*
Trong suốt 17 năm qua, nhiều lần tôi
định ngồi ghi lại một vụ sát nhân dã man đã làm nhiều người phải kinh
ngạc, mà tôi vừa là một nhân chứng vừa là một trong những nạn nhân may mắn
còn sống sót. Nhưng mỗi lần cầm bút để ghi lại, tôi vẫn phân vân tự hỏi:
Có ích lợi gì đâu việc khơi lại đống tro tàn của quá khứ? Việc ghi lại này
sẽ có tác dụng như thế nào đối với thủ phạm, đối với các bạn tù, đối với
thân nhân và những người quen biết tôi, đối với thân nhân và những người
quen biết thủ phạm..., và cả đối với những người sẽ đọc câu chuyện này?
Với tư cách là một linh mục, tôi có nên ghi lại những điều mà tôi biết sẽ
gây nên những sự đau xót hay công phẫn nơi nhiều người hay không? Tuy
nhiên, mỗi khi nhớ tới câu chuyện kinh hoàng này là tim tôi đau nhói như
có ai đang rạch lại vết thương lòng tuy đã lâu năm nhưng còn rướm máu của
tôi.
Sau nhiều năm tháng suy nghĩ và nói
chuyện với nhiều người quen thân, tôi thấy đã đến lúc phải nói lên tất cả
sự thật của vụ sát nhân đó để làm sáng tỏ những khúc mắc đang âm ỉ làm
nhức nhối tâm hồn của nhiều người, trong số đó có tôi, và để rút ra một
bài học cho những người vì những suy nghĩ nông nổi đã hành động bất chấp
lương tri để mưu cầu những lợi ích thấp hèn. Ðây là câu chuyện về vụ giết
người thật dã man trong nhà tù CS mà thủ phạm không phải là cán bộ CS hay
một can phạm hình sự, mà là một chiến hữu đã từng chiến đấu trong QLVNCH,
sau đó là một người bạn tù trước khi trở thành kẻ sát hại người đồng cảnh
ngộ như mình. Ðiều đau lòng hơn nữa đối với tôi, thủ phạm lại là một tín
đồ Công giáo.
Khi phải ngồi viết lại những dòng
này, lòng tôi đau đớn vô cùng. Tôi dùng chữ "phải ngồi viết lại" vì trước
đây tôi đã cố chôn vùi câu chuyện kinh hoàng này vào dĩ vãng. Tôi nghĩ
rằng người chết thì đã chết rồi, còn thủ phạm thì ung dung sống dưới sự
che chở của chế độ CS, nên viết lại cũng chẳng ích lợi gì. Nay thủ phạm đã
được đến Hoa Kỳ theo chương trình HO và hiện đang sống ung dung tại một
đất nước tự do, ở ngay bên cạnh những nạn nhân của mình, những người thân
yêu của nạn nhân và những đồng bào đã phải bỏ nước ra đi để thoát khỏi chế
độ bạo tàn của CS. Sự có mặt của thủ phạm đã khơi lại nỗi đau đớn cho
nhiều người, trong đó có tôi. Nhiều anh em bạn tù đã thúc giục tôi phải
nói lên sự thật để xác định một thái độ, dù đó là một thái độ bao dung, vì
đây là vấn đề của lương tâm.
Thủ phạm là Bùi Ðình Thi, một cựu
Ðại úy của QLVNCH. Khi được chuyển đến trại Thanh Cẩm, một trại nằm sát
biên giới Việt - Lào thuộc tỉnh Thanh Hóa, Bùi Ðình Thi đã lập nhiều "công
trạng" với ban giám thị trại nên đã được ban giám thị cho giữ chức Trật
Tự, một chức có nhiệm vụ canh chừng và theo dõi mọi hoạt động của các tù
nhân trong trại. Với trách vụ này, Bùi Ðình Thi đã không từ chối bất cứ
hành động nào, kể cả đánh đập và giết chết người đồng cảnh, để lấy lòng
Công an VC với hy vọng được về sớm. Nạn nhân của Bùi Ðình Thi rất nhiều,
trong đó có một cựu Thiếu tá phi công và là Dân Biểu của VNCH ngày trước.
Anh đã bị đánh đập dã man cho đến chết. Một nạn nhân khác là một bạn tù
thuộc tổ chức Phục Quốc đã bị đánh đập và bỏ cho chết đói. Và rất nhiều
nạn nhân khác, trong đó có một số linh mục, đã bị đánh đập và hành hạ bằng
đủ mọi hình thức. Bùi Ðình Thi và gia đình mới được đến định cư tại Hoa Kỳ
theo danh sách HO trong vòng 2 năm nay (vào thời điểm 1995).
Trong chuyến đi Âu Châu tháng
7/1995, tôi có ghé qua California một thời gian để thăm các bạn bè, đa số
là các bạn cựu tù nhân chính trị và những người tôi quen biết khi tôi phục
vụ trong trại tị nạn tại Thái Lan. Các bạn cựu tù thuộc trại Thanh Cẩm khi
vừa gặp tôi, ai cũng hỏi: "Cha đã gặp Bùi Ðình Thi chưa? Bùi Ðình Thi hiện
ở Santa Ana". Từ đó Bùi Ðình Thi trở thành đề tài chính trong các câu
chuyện giữa các anh em cựu tù nhân chính trị chúng tôi. Sau đó, tôi sang
Pháp và một số nước Âu Châu. Tại đây, tôi có dịp gặp một số anh em cựu tù
nhân chính trị, họ cũng lôi Bùi Ðình Thi ra làm đề tài khi nói chuyện, mặc
dầu có người không hề ở chung trại Thanh Cẩm với tôi. Trên đường về Tân
Tây Lan vào trung tuần tháng 8/95, tôi có ghé lại Orange County một lần
nữa. Trong lần thăm viếng anh em này, tôi đã có dịp nói chuyện với Bùi
Ðình Thi qua điện thoại. Thành thật mà nói, với tâm tình và cuộc sống đời
linh mục của tôi, trong thâm tâm tôi đã tha thứ cho Bùi Ðình Thi. Nhưng
những hậu quả mà Bùi Ðình Thi đã gây ra khi còn ở trong trại Thanh Cẩm vẫn
còn nguyên vẹn ở đó. Tôi và một số anh em vẫn nghĩ rằng tôi có trách nhiệm
phải tường thuật mọi chuyện đã xảy ra để giúp Bùi Ðình Thi có sự sám hối
thật sự ở trong lòng, và những người khác khi ở vào hoàn cảnh của Bùi Ðình
Thi, đừng vì những suy nghĩ nông cạn mà gây đau khổ cho đồng loại. Trước
hết tôi muốn dùng những hàng chữ này như một nén hương lòng thắp lên trước
bàn thờ 2 anh Ðặng Văn Tiếp và Lâm Thành Văn, 2 nạn nhân đã bị Bùi Ðình
Thi sát hại, để cầu cho vong linh 2 anh được nhẹ nhàng nơi thế giới bên
kia, nơi mà tôi nghĩ rằng không còn có hận thù hay khổ ải như cái địa ngục
trần gian Thanh Cẩm mà chúng tôi đã một thời phải sống ở đó. Tiếp đến, qua
bài này, tôi xin gởi đến những anh em tù nhân đã từng bị Bùi Ðình Thi hành
hạ, đánh đập như tôi để chia xẻ những tổn thương mà chúng ta phải gánh
chịu trong suốt cả cuộc đời còn lại. Tôi cũng xin gởi đến thân nhân của
các nạn nhân lời phân ưu của chúng tôi về những đau thương mà quí vị phải
gánh chịu qua cái chết tức tưởi của người thân. Tôi cũng hy vọng rằng câu
chuyện này sẽ góp phần vào việc làm đồng bào và thế giới biết rõ hơn cái
gọi là "trại cải tạo" của CS và những phương thức bạo tàn mà
CS đã xử dụng để xây dựng và củng cố quyền bính. Tôi ước mong rằng bài hồi
ký này sẽ được ghép vào phần cuối của các hồi ký về trại cải tạo mà các
anh em cựu tù nhân chính trị đã và đang viết ra.
Chức vụ trật tự
Như tôi đã trìng bày ở trên, Bùi
Ðình Thi, một tù nhân chính trị, đã lập được nhiều "công trạng"
để VC tin tưởng và cho giữ chức Trật Tự ở trong trại tù Thanh Cẩm, và đã
lợi dụng chức vụ đó để tiếp tục lập công bằng cách hành hạ, đánh đập và hạ
sát các người tù đồng cảnh. Do đó, trước tiên tôi xin trình bày qua vài
dòng về chức Trật Tự ở trong một trại tù CS.
Các trại tù do Công an quản lý
thường được tổ chức như sau: Ðứng đầu trại là một Ban Giám Thị gồm Trại
trưởng, Trại phó và các Ban, Ngành lo về các phần vụ chuyên môn như Ban
Giáo Dục, Ban An Ninh, Ban Hồ Sơ... Những người bị giam giữ được phân
thành từng đội, mỗi đội do một tù nhân làm Ðội trưởng và một cán bộ quản
giáo trông coi. Ðội trưởng do Ban Giám Thị trại chỉ định theo đề nghị của
Ban An Ninh. Mỗi khi các tù nhân được di chuyển ra khỏi trại, như đi lao
động sản xuất chẳng hạn, phải có 1 hoặc 2 cán bộ võ trang vác súng dài đi
theo canh giữ. Ban đêm, các cán bộ võ trang này thay nhau tuần tra trong
và ngoài vòng rào của trại để ngăn ngừa tù nhân trốn trại. Trực tiếp lo về
sinh hoạt và đời sống của tù nhân có Ban Trưc Trại, đứng đầu là một cán bộ
trực trại. Ðể điều hành công việc trong trại, cán bộ trực trại thường chọn
một số tù nhân được trại tín nhiệm để phụ trách các công tác trật tự, y
tá, văn hóa, thi đua, v.v... Những người phụ trách các công tác này cũng
do Ban Giám Thị chỉ định theo đề nghị của Ban An Ninh và Ban Trực Trại.
Trong các công tác nói trên, công tác trật tự được coi là quan trọng nhất,
do một Trật Tự điều hành. Anh này có quyền hành nhất trong trại, chỉ sau
cán bộ CS mà thôi. Muốn làm chức Trật Tự phải có nhiều công trạng với
trại, được trại tín nhiệm, và cũng phải có sức mạnh. Ngoài nhiệm vụ trông
coi trật tự trong trại, Trật Tự còn phụ giúp cán bộ trực trại trong coi
khu kiên giam, như khoá còng các còng các tù nhân bị kỷ luật vào buổi tối
và tháo ra vào buổi sáng. Những tù nhân được coi là nguy hiểm, bị cùm cả
ngày lẫn đêm, có khi hết tháng này đến tháng khác, năm nọ sang năm kia.
Trật tự cũng có nhiệm vụ gánh khẩu phần cho các tù nhân bị kiên giam mỗi
ngày 2 lần, đi diểm danh với cán bộ trực trại mỗi buổi tối và khóa cửa
buồng, mở cửa các buồng vào buổi sáng, v.v... Trật tự còn được giao cho
nhiều công tác linh tinh khác. Mỗi lần Trật tự lên làm công tác trên khu
kiên giam thường có cán bộ đi theo. Cũng có những người tuy không có
"công trạng" nhiều đối với trại, nhưng nhờ đút lót tiền của cho
cán bộ trực trại và cán bộ an ninh nên được cho làm Trật Tự, vì làm Trật
Tự không phải đi lao động vất vả như các tù nhân khác và được tự do hơn.
Tôi đã sống qua nhiều trại, kể cả
những trại do một phạm nhân hình sự làm Trật Tự, tôi thấy đa số các anh
Trật Tự chỉ là nhiệm vụ mà Ban Trực Trại giao phó, có khi còn lợi dụng
chức vụ này để giúp đỡ anh em đồng cảnh như anh Nguyễn Văn Bảy (thường
được gọi là Bảy Chà) ở trại Thanh Cẩm chẳng hạn. Có những anh tù hình sự
làm Trật Tự thường hống hách đối với cá tù nhân hình sự, nhưng ít khi đối
xử tệ các anh em tù nhân chính trị. Cũng có những anh lợi dụng chức vụ Ban
Trực Trại giao phó để sách nhiễu, chửi bới hay đánh đập anh em, nhưng hung
bạo và tàn ác như Bùi Ðình Thi chỉ là trường hợp họa hiếm.
Trại tù Thanh Cẩm
Ðầu tháng 8/1978, khi chiến tranh
biên giới giữa VN và Trung Quốc sắp sửa bùng nổ, nhóm tử tù "48
Quyết Tiến" chúng tôi được di tản khỏi trại trừng giới Quyết Tiến,
thường được gọi bằng biệt danh là trại "Cổng Trời", và đến
trại Thanh Cẩm thuộc tỉnh Thanh Hoá, vì trại "Cổng Trời" nằm
ở tỉnh Hà Tuyên, chỉ cách biên giới Trung Quốc có 10 km đường chim bay. Sở
dĩ trại này có cái tên là trại "Cổng Trời" vì 2 lý do. Lý do
thứ nhất là không mấy khi tù nhân bị đày lên trại này còn có ngày trở về.
Họ thường đến đây để chờ ngày đi qua thế giới bên kia. Lý do thứ hai là
trại này nằm ở độ cao hơn 2000m trên mặt biển (cao gần đụng Trời), ở đó
quanh năm giá rét, mây mù che phủ, đất trời âm u, chẳng khác gì cảnh âm ty
địa ngục. "Cổng Trời" là nơi VC dành riêng cho các tử tội.
Có không biết bao nhiêu thành phần phản kháng chế độ CS bị chết ở đây, như
linh mục Nguyễn Văn Vinh thuộc nhà thờ chánh tòa Hà Nội chẳng hạn. Chỉ sau
một thời gian bị giam ở đó, chúng tôi đã thấy bóng Thần Chết lảng vảng một
bên. Các linh mục già yếu càng thấy rõ hơn. Vì bị đặt vào một hoàn cảnh bi
thảm như thế, nên ngày được vui mừng và sung sướng nhất trong suốt 13 năm
tù tội của tôi lại là ngày được di chuyển ra khỏi trại Quyết Tiến
"Cổng Trời" vào đầu tháng 8/78, sau đó mới đến ngày tôi được tuyên
bố tha ra khỏi trại vào cuối năm 1988. Việc Trung Quốc chuẩn bị tấn công
vào vùng biên giới Việt Bắc được coi là một cơ hội may mắn đối với các tù
nhân được đưa đến lưu đày tại trại này, vì chính nhờ cơ hội đó, chúng tôi
mới được chuyển về miền xuôi và nhờ vậy một số anh em chúng tôi còn được
sống sót đến ngày hôm nay.
Sau 2 ngày đi đường thật vất vả,
chiều tối hôm ấy, dưới cơn mưa tầm tã, nhóm 48 người chúng tôi lang thang
lếch thếch, tay xách nách mang, bước vào cổng trại Thanh Cẩm, một nơi hoàn
toàn xa lạ với chúng tôi, nằm sâu trong vùng rừng núi của huyện Cẩm Thủy,
tỉnh Thanh Hóa. Chưa biết những gì đang chờ đợi trước mắt, nhưng anh em
chúng tôi bảo nhau: "Bất cứ điều gì sẽ xảy ra, ở đây cũng còn tốt
hơn Cổng Trời!" Vừa vào cổng trại, đang tiến tới một hội trường
bằng tre lợp tranh ở giữa sân trại, một cảnh tượng lạ lùng đã đập vào mắt
làm tất cả chúng tôi phải ngạc nhiên và vẫn còn nhớ mãi cho đến ngày hôm
nay, đó là hình ảnh cán bộ trực trại, chân mang ủng cao gần tới đầu gối, 2
ống quần kaki vàng của Công an xắn một cách vô trật tự lên tới bẹn, để lộ
một khúc đùi từ đầu gối trở lên, đen đen mốc mốc. Con người của anh ta
trông bẩn thỉu và bèo nhèo như một cái nùi giẻ, loại nùi giẻ của thợ máy
xe; "cái nùi giẻ" đó đang say rượu, chân nam đá chân chiêu,
tay cầm một cây trúc cao quá đầu, vừa quơ lung tung vừa quát tháo ầm ĩ,
như muốn dằn mặt "bọn lính" mới chúng tôi. Nhìn anh cán bộ
Thượng úy trực trại này tôi liên tưởng đến một bức tranh biếm họa vẽ hình
Táo quân, một Táo quân đang say rượu. Hai anh tù mặc đồng phục màu xanh
đang lăng xăng chạy trước mặt và chung quanh chúng tôi, múa tay chỉ trỏ để
lùa chúng tôi vào chỗ chỉ định. Chúng tôi biết ngay đây là 2 anh Trật Tự,
vì khi từ trại Nam Hà đến trại "Cổng Trời" vào ngày Giáng
Sinh năm 1977, chúng tôi cũng thấy có một anh tù hình sự làm Trật Tự giúp
cán bộ khám xét nhóm 20 anh em chúng tôi như vậy. Nhưng anh Trật Tự ở trại
"Cổng Trời" làm việc từ tốn và chậm rãi, chứ không có lăng
xăng như 2 anh này.
Nhìn 2 anh Trật Tự, chúng tôi thấy 1
anh độ ngoài 40 tuổi, trông có vẽ lầm lì ít nói. Anh kia trẻ hơn, khoảng
chừng 30 tuổi, mập tròn béo tốt, da mặt bóng láng, chân hơi bị tật. Anh ta
mập đến nỗi mông tròn và căng lên dưới lớp quần xanh của tù trông như đàn
bà, khác hẳn với những thân hình xanh xao và gầy còm của nhóm anh em chúng
tôi vừa mới nhập trại. Anh này đang cố gắng làm mặt "ngầu"
để thị uy bọn "lính mới" chúng tôi. Miệng anh lúc nào cũng
la hét, tay anh chỉ hết bên nọ đến bên kia, nhưng không bao giờ nhìn thẳng
vào mặt ai trong bọn chúng tôi. Nhóm chúng tôi di chuyển rời rạc, vì những
người còn trẻ đi nhanh tới chỗ tập trung ngay, còn những người ốm yếu bệnh
tật lò mò theo sau. Tôi nhớ lúc đó anh Nguyễn Sỹ Thuyên gần kiệt sức, vừa
tới nơi tập trung đã vất phịch cái bao áo quần và chăn màn bẩn thỉu xuống
nền hội trường, rồi nằm ngửa người trên đó. Tôi cũng quá mệt nên tới ngồi
cạnh bên anh. Sau một lúc, anh Thuyên lấy lại được sức và dùng cùi chỏ
thúc nhẹ vào tôi, hất mắt hướng về tên cán bộ trực trại, rồi nói nhỏ:
"Mẹ ! Cái thằng trông như ở lỗ cống mới móc lên !". Tôi chưa kịp
ra dấu phát biểu đồng tình thì giật mình vì một giọng quát từ sau lưng:
"2 anh này không lo thu xếp dồ đạc, còn ngồi nói chuyện chi đây? Bộ
muốn chống đối hả?" Tôi quay lại nhìn thì chạm ngay cặp mắt trắng
dã của tên Trật Tự trẻ mà từ lúc đầu tôi đã gườm hắn. Tôi đứng dậy bỏ đi
vì biết rằng đây không phải là chỗ tốt để bày tỏ một thái độ nào khác. Tôi
vừa đi vừa nghĩ bụng là mình phải cẩn thận với tên này.
Tất cả chúng tôi đã bị nhốt lên khu
kiên giam ngay chiều hôm sau. Khu kiên giam gồm những căn nhà xây cất rất
kiên cố, được chia ra nhiều phòng nhỏ, dùng để giam các tù nhân bị coi là
nguy hiểm hay bị trừng phạt vì kỷ luật. Có những tù nhân phải bị còng chân
ban đêm hay suốt cả đêm ngày. Tất cả 48 anh em chúng tôi đều được xếp vào
loại nguy hiểm, nên bị đưa lên giam ở đây. Hàng ngày chúng tôi không được
đưa đi lao động, không được liên lạc với các tù nhân khác bên ngoài. Thông
thường, 2 tuần một lần, những người ở nhà kiên giam được di tắm giặt dưới
sông trước mặt trại giam một lần và bị canh gác rất cẩn thận.
Tuy bị đưa vào giam ở nhà kiên giam,
nhưng nhờ một số tù nhân cũ đang bị giam tại đây, chỉ độ vài ngày sau
chúng tôi đã nắm vững vị trí của trại và tình hình trong trại này. Trại
Thanh Cẩm lúc đó được chia làm hai K (Khu), chúng tôi đang ở K1 gồm toàn
tù nhân chính trị miền Nam khoảng 400 người, đa số là các cựu viên chức
hành chánh của chế độ miền Nam cũ và một số anh em thuộc tổ chức Phục Quốc
hay vượt biên bị bắt. Không có thành phần cựu quân nhân. K2 nằm cách K1
khoảng 3 km, được dùng để giam tù hình sự.
Một số anh em tù nhân chính trị đã
kể lại cho chúng tôi biết, khi họ từ trại Long Thành đến đây vào tháng
12/76, trại này có đến 3 K. K1 là phân trại mà chúng tôi đang bị giam, gồm
một nửa là tù chính trị miền Nam và một nửa là tù hình sự. Phân trại này
trước đây là nhà tranh, có hàng rào bằng tre nhiều lớp bọc xung quanh,
dùng dể giam tù hình sự. Sau khi chiếm được miền Nam, Bộ Nội Vụ ra lệnh
xây cất gấp những căn nhà gạch và một vòng tường kiên cố để đón các tù
chính trị miền Nam, vì tù chính trị miền Nam được coi là thành phần nguy
hiểm, phải canh giữ rất cẩn thận, không cho liên hệ với bên ngoài. Khi các
anh em từ trại Long Thành ở trong Nam được chuyển ra đây thì phía bên phải
của trại đã có 4 căn nhà ngói, còn bên trái 3 căn nhà tranh, và một căn
nhà kiên giam xây bằng đá tối om, có lỗ thông hơi rất nhỏ, được dùng dể
giam những người Việt gốc Trung Hoa bị coi là gián điệp của Trung Quốc và
những người bị kỷ luật. Chúng tôi thường gọi nhà kiên giam này là Nhà Ðen.
Khu kiên giam mà chúng tôi đang bị giam là khu mới xây cất để đón chúng
tôi.
Trật Tự Bùi Ðình Thi
Vào một buổi chiều, sau một cơn mưa,
nước đọng thành vũng chung quanh khu nhà kiên giam, cũng được gọi là nhà
vì có mái bằng, anh em chúng tôi đang ngồi bó gối trong buồng nhìn ra cửa
sổ nói chuyện trên trời dưới đất như thường lệ cho qua thời giờ, bỗng nghe
tiếng chìa khóa lách cách bên ngoài. Việc cửa khu kiên giam được mở vào
giờ bất thường như thế này bắt buộc chúng tôi phải theo dõi xem chuyện gì
sẽ xảy ra. Nhìn qua cửa sổ, chúng tôi thấy một anh tù lạ mặt vác cuốc bước
vào sân. Chúng tôi đoán với nhau rằng anh này là anh Trật Tự mới.
Chúng tôi đoán như vậy vì không một
anh tù nào được vào khu vực này, trừ ra các anh có chức vụ như Trật Tự,
văn hóa và y tá. Việc thay đổi một anh Trật Tự có ảnh hưởng rất nhiều đến
cuộc sống của chúng tôi, nên tất cả 5 người trong phòng tôi đều dí mặt vào
song cửa để quan sát. Anh tù lạ mặt này tướng tá coi bộ cao ráo, gân guốc,
mạnh mẽ. Anh ta đang đào rãnh khai thông vũng nước mưa đọng ngay bên ngoài
cửa sổ buồng chúng tôi (buồng 1). Anh vung những nhát cuốc trông thật
"chất lượng" và thành thạo. Lúc anh quay mặt vào buồng chúng
tôi, tôi quan sát kỹ lưỡng hơn. Anh ta khoảng 40 tuổi, tay chân dài lều
khều, cái tướng mà người Nam chúng tôi thường gọi là "chân chòi củ
loi". Mặt anh ta hơi dài, tóc thưa, cặp mắt tròng trắng nhiều hơn
tròng đen. Ðiểm đặc biệt nhất nơi anh là cái miệng. Tôi không biết tướng
số nên không biết diễn tả như thế nào, chỉ biết là có một cái gì không ổn
nơi cái miệng đó. Ðôi môi hình như chưa được cấu tạo đầy đủ. Môi trên và
môi dưới không giáp mí nhau, đúng ra không phải là cái môi theo nghĩa
thông thường mà là 2 mảng thịt mỏng lúc nào cũng nhơm nhớp nước bọt. Thỉnh
thoảng anh ta ngoái lưỡi liếm nước bọt bám ở 2 bên mép. Anh mặc bộ đồng
phục màu xanh của tù, cạp quần 2 bên hông được lận lên cao, chân mang dép
râu. Cảm nghĩ đầu tiên của tôi sau vài giây phút quan sát là tên này không
phải là một tay vừa. Nếu quả thật anh ta được cử làm Trật Tự thì không dễ
thở đâu. Anh ta có một cái gì khác với cả Phạm Ðình Thăng lẫn Trương Văn
Phát. Một "cái gì khác" đó có lẽ không hứa hẹn "một
tương lai sáng sủa" nào cho anh em tù kiên giam chúng tôi.
Từ bên trong song sắt cửa sổ chúng
tôi cố gợi chuyện với anh ta. Rõ ràng là anh không muốn trả lời, nhưng
nhiều người hỏi quá buộc lòng phải trả lời vài câu, nhưng theo lối đáp
nhát gừng. Sau một cuôc phỏng vấn chớp nhoáng và được trả lời một cách
miễn cưỡng, chúng tôi được biết anh ta từ trại quân đội mới được chuyển về
đây ít lâu và vừa được trại cử làm Trật Tự thay cho Phạm Ðình Thăng đã
được về. Anh ta là một người công giáo, ở xứ Gia Cốc, Hố Nai, gốc Ðịa phận
Hải Phòng. Nghe tới 2 tiếng Hải Phòng, cha Chu Văn Oanh, một linh mục lớn
tuổi trong buồng tôi mừng rỡ:
- Anh gốc Ðiạ phận Hải Phòng hả? Tôi
cũng Hải Phòng nè, thế anh có biết cha nào gốc Hải Phòng không?
- Cha Bình.
Cha Oanh vội rước lời:
- Cha Bình làm Quản lý của Ðịa phận
Hải Phòng, bây giờ thuộc Giáo phận Long Xuyên chứ gì?
- Ðúng rồi.
Cha Oanh hớn hở:
- Cha Bình là bạn thân của tôi, 2
người thân nhau lắm.
Thinh lặng một lúc khá lâu như để
lựa lời, một lúc sau anh nói ngắn gọn:
- Cha Bình là chú tôi.
Cha Oanh vui mừng ra mặt:
- Thế thì may quá, không ngờ được
gặp cháu cha Bình ở đây. Nếu anh có viết thư nói tôi là cha Oanh, không,
phải nói cha Oánh, vì lúc bấy giờ tên tôi là Oánh, gửi lời hỏi thăm người
nhé. Thế anh tên là gì nhỉ?
- Thi
- Cái gì Thi?
Anh ta ngập ngừng tỏ vẻ hơi khó chịu
trước cái cách "thấy sang bắt quàng làm họ" một cách quá lộ
liễu của ông linh mục già này, nhưng cũng đáp gọn:
- Bùi Ðình Thi
Tôi cũng có chút hơi ngượng trước
thái độ cầu thân thái quá của cha Oanh, nhưng trong lòng cũng mừng thầm vì
từ nay có một người công giáo làm Trật Tự, anh ta lại có chú làm linh mục
bạn của cha Oanh, chắc từ nay cảnh sống kiên giam sẽ đỡ hơn, không như tên
Phát "vô đạo", hỗn láo, đối xử với chúng tôi thật chẳng ra
gì. Ngon đà, cha Oanh còn hỏi thêm mấy câu nữa nhưng anh ta vác cuốc bỏ đi
nơi khác làm cha Oanh hơi cụt hứng.
Khi Bùi Ðình Thi đi rồi, bầu không
khí trong buồng chúng tôi trở nên vui vẻ lạ thường. Chúng tôi gọi sang các
buồng khác để báo tin vui, vì 4 buồng kiên giam sát vách nhau nên tin tức
gì một buồng biết là các buồng kia đều biết. Sau khi nghe chúng tôi thông
báo về lai lịch của anh Trật Tự mới, anh em các buồng kia cũng phấn khởi
và nghĩ là phen này tù kiên giam chắc sẽ dễ thở hơn. Từ mấy tháng qua, tên
Phát làm mưa làm gió nên anh em chúng tôi cảm thấy cuộc sống trong tù vốn
đã khổ lại càng khổ hơn. Trong buồng tôi, cha Oanh vui vẻ ra mặt, cười nói
liên hồi như vừa lập được chiến công lẫy lừng, luôn miệng lập đi lập lại
câu nói: "Chuyến này thì ăn thua rồi! Chuyến này thì ăn thua rồi!"
Oanh đang vui vẻ nói năng, tự nhiên tôi đâm ra tự trách mình đã nhận xét
không tốt về anh Bùi Ðình Thi lúc nãy. Mới trông qua bộ mặt anh ta, tôi
thấy có vẻ hắc ám, nhất là cái miệng trông thấy ghê sợ..., nhưng biết đâu
chừng anh là người tốt, anh là một con chiên, là một giáo hữu, dân
"Bắc Kỳ Hố Nai", nơi giáo dân nổi tiếng ngoan đạo. Anh ta lại là
cháu của một linh mục bạn của cha Oanh, dù gì chắc cũng không đến nỗi tệ.
Ðọc tới đây chắc có bạn thắc mắc tại
sao lúc bấy giờ anh em kiên giam chúng tôi lại quá bận tâm về một anh tù
làm Trật Tự như vậy. Xin nói ngay vì sau cán bộ, Trật Tự là người nắm giữ
quyền hành trong khu vực này. Thông thường, đến giờ điểm danh hay phát
khẩu phần cho khu kiên giam, cán bộ cùng đi với Trật Tư, vì Trật Tự cũng
là tù nên không được hoàn toàn tin tưởng. Nhưng phát cho ai bao nhiêu,
phát nhiều hay phát ít, cán bộ không hề hay biết. Trật Tự trù ai bằng cách
bớt phần ăn thì người đó khốn khổ ngay. Chính vì cái quyền này, Bùi Ðình
Thi đã để anh Lâm Thành Văn chết đói mà chúng tôi sẽ kể dưới đây. Ngoài
ra, nếu Trật Tự dễ dàng một chút, khi làm vệ sinh và lãnh khẩu phần, anh
em sẽ được thoải mái hơn, có chút thời giờ trò chuyện hay thở không khí
trong lành một chút. Trật Tự gắt gao thì chúng tôi làm không kịp thở. Nói
một cách tổng quát, cuộc sống của nhà kiên giam và kỷ luật tùy thuộc khá
nhiều vào anh Trật Tự, anh dễ dàng thì dễ thở, anh ta khó khăn thì khốn
khổ. Cán bộ chỉ nghe lời Trật Tự chớ không nghe lời tù kiên giam. Xin các
bạn hãy kiên nhẫn, đọc hết bài này các bạn sẽ thấy vai trò của Trật Tự
quan trọng thế nào.
Giờ cho ăn chiều hôm đó, ngoài cán
bộ và Phát còn có thêm anh Trật Tự mới là Bùi Ðình Thi. Cửa mở, chúng tôi
ra ngoài lo các việc vệ sinh như thường lệ. Cha Oanh vì lớn tuổi nên không
phải làm gì, ngài ra sân quơ tay đá chân mấy cái xong vui vẻ bước lại chỗ
Bùi Ðình Thi đang ngồi chia thức ăn gạ chuyện. Không biết 2 người đã nói
những chuyện gì, có lẽ cha Oanh muốn nối tiếp câu chuyện còn dở dang lúc
nãy. Bất ngờ chúng tôi nghe Bùi Ðình Thi gắt lên thật to và dứt khoát:
"Ði vào buồng, đừng hỏi lôi thôi". Tội nghiệp cho cha Oanh,
không kịp có phản ứng vì "cháu người bạn thân" có thái dộ
quá bất ngờ, miệng ngài há hốc có vẻ sửng sốt, rồi cúi đầu lủi thủi vô
buồng. Câu nói đó của Bùi Ðình Thi cũng làm tan biến hy vọng của chúng
tôi. Trong lúc ngồi ăn, tôi nghĩ rằng nhận xét ban đầu của tôi về Bùi Ðình
Thi có lẽ đúng, mặc dù lúc nào tôi cũng mong là mình đã lầm.
Mấy ngày tiếp theo sau, có mấy anh
em dưới "làng" mới bị đưa lên kiên giam cho biết Bùi Ðình
Thi đã từng là một hung thần khi làm Trật Tự ở trại cũ, có người còn nói
anh ta đã có lần tuyên bố thẳng thừng: "Tôi sẵn sàng bước qua xác
chết của bất cứ ai vì hạnh phúc của vợ con tôi". Có thật anh ta đã
nói câu đó hay một câu nào khác có ý tương tợ như thế hay không, tôi không
biết, nhưng qua cách anh ta đối xử với chúng tôi trong thời gian sau đó,
tôi nghĩ là họ nói đúng, hoặc có sai thì cũng không sai bao nhiêu.
Bùi Ðình Thi làm Trật Tự vào khoảng
1979. Càng ngày anh ta càng trở nên hung ác hơn, một phần là do bản chất,
phần khác muốn tỏ ra là một đầy tớ trung thành và tận tụy của VC để mua
cho được 2 chữ "tiến bộ" mong được về sớm, mà cách tiến bộ
nhanh nhất là phản bội anh em để tỏ ra mình đã thuộc về chế độ mới. Nhắc
tới trung thành và tận tụy, tôi còn nhớ một hình ảnh trông thật khó coi.
Mỗi chiều nghe tiếng kẻng, các đội
phải xếp hàng chờ điểm danh vào buồng. Dưới "làng" được điểm
danh trước, kiên giam và kỷ luật sau. Trong các khu kiên giam, tất cả
chúng tôi đang ở trong buồng, nên chỉ phải ngồi ngay ngắn trên bệ nằm đợi
cán bộ tới phiên điểm danh. Bỗng nhiên chúng tôi nghe tiếng khua rỏng rẻng
của các xâu chìa khóa và 2 anh Trật Tự Thi - Phát chạy vụt vào sân, lục
soát các ngõ ngách. Cán bộ trực trại theo sau, tay cầm gậy khua lung tung,
la hét chỉ chỏ, y như cảnh người thợ săn đang xua cặp chó săn chạy sục sạo
đánh hơi tìm con mồi. Lúc ở các trại khác cũng như trại "Cổng Trời",
chúng tôi đều thấy có cán bộ và Trật Tự đi điểm danh như thế, nhưng tôi
chưa hề thấy có anh Trật Tự nào, kể cả các anh hình sự, chạy nháo nhác
trước mặt chủ như thế bao giờ.
Khi Bùi Ðình Thi được đưa lên làm Trật Tự, Trương Văn Phát vẫn được làm phụ tá. 2 tên này khi đi cặp với nhau đã gây không biết bao nhiêu kinh hoàng cho anh em chúng tôi. 4 chữ "thằng Thi thằng Phát" trở thành cách gọi quen thuộc trong trại tù Thanh Cẩm để biểu thị cho một thứ gì vừa đáng sợ vừa đáng kinh tởm.
|